BACIYAN-I RÛM

Yıllar önce Türk Cumhuriyetlerini kapsayan bir makale yarışmasında KKTC’yi temsil etmiştim.  Konu, “Kadın”dı. İki ay kadar bir sürede pek çok araştırma yapmış, kitaplar, makaleler okumuş, dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanı ile görüş almıştım. Çalışmalarını ve kendisini her zaman takdir ettiğim eğitimci Gülgün Serdar Hanımefendi de makalem için bana yol göstermişti. Onu da anmadan geçemeyeceğim. Kendisine sonsuz saygı, sevgi ve şükranlarımı sunuyorum.

Derinlemesine bir de tarihsel süreç içerisinde kadını ele almıştım ki bu ufkumu oldukça açmıştı.

Araştırmalarım esnasında oldukça önemli bilgilere ulaştım. Örneğin, dünyanın ilk kadın hükümdarı İskit- Saka hükümdarı Tomris Kağan ya da ilk kadın teşkilatı Bacıyan-ı Rûm  teşkilatı… Yani Anadolu bacıları…  Aynı zamanda dünyanın ilk iş kadınları örgütüdür veya ilk Türk kadın iktisadi teşkilatı diyebiliriz Bacıyan-ı Rûm için.  Birçok batılı araştırmacı tarihin o döneminde Anadolu’daki kadınların bir araya gelerek bugünkü anlamda bir sivil toplum örgütü kurmalarını hayretle karşılar.

Ahi Evran’ın (Ahilik teşkilatının kurucusu) eşi Fatma Bacı’nın önderliğinde kurulan bu kadın teşkilâtı, özellikle İslamlaştır­ma çalışmalarına aktif olarak katılmış ve asker teşkilâtında kilit roller üstlen­mişti. Bâcıyân-­ı Rûm, Anadolu’da faaliyet gösterirken o dönem Avrupa’da, kadınlar engizisyon mahkemelerinde en katı şekilde cezalandırılmakta, cadı diye yakılmaktaydı.

Bu örgütlenme içinde yer alan kadınlar Ahilik teşkilatı ile birlikte eğitim almışlar, bu eğitim hem mesleki anlamda devam etmiş, hem de bir tarikat ehli olarak din ve felsefe okumuşlardır. En önemlisi birlikte hareket ederek emeklerinin değer bulmasını ve usta-çırak zincirinin liyakata uygun bir biçimde devam etmesini sağlamışlardır.

Osmanlı dönemi ünlü tarihçisi  Âşık Paşazâde, Osmanlı Devleti’nin ku­ruluşunda rolleri olan dört taifeden bah­sederken, “… ve hem de bu Rûm’da dört taife vardır: Kim misafirler içinde anılır biri Gaziyân-ı Rûm ve biri Abdalân-ı Rûm ve biri Bâcıyân-ı Rûm ve biri Ahiyân-ı Rûm…” şeklinde sıralamıştır.

Aslında sahip olduğumuz kültürümüzün ne denli uluslararası bir boyut taşıdığını da böylece görmüş oluyoruz.

Yunus’a “Yaratılanı hoş gör yaratandan ötürü” dedirten de kültürümüzün bu özelliği değil midir?